Yapay Zeka İle “COVİD 19 Tanısı”

Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Tıp Fakültesi Biyoistatistik ve Tıbbi Bilişim AD, Dr. Öğretim Üyesi Mehmet Tahir Huyut, Rus bilim adamları ile ortak bir çalışma neticesinde bir kişinin koronavirüs hastası olup olmadığını sadece birkaç dakika içinde belirlenmesini sağlayan yapay zekaya dayalı bir algoritma geliştirdiler.

Bir kişinin korona virüs hastası olup olmadığını ve onunla karşılaşıp karşılaşmadığını belirlemek için polimeraz zincir reaksiyonu (PCR) adı verilen laboratuar test yöntemleri kullanılır. Bu yaklaşım, örneğin nazofarenks gibi mukoza zarlarından alınan sürüntülerde virüsün genetik materyalinin tanımlanmasını mümkün kılar.

PCR teşhisinin doğruluğunun çok yüksek olmasına rağmen, dezavantajları da vardır – yüksek fiyat ve sonuç için uzun bekleme süresi. Yani testin kendisi en az dört saat sürüyor ve hastayı bilgilendirmek birkaç gün sürebiliyor. Hasta enfeksiyonu ne kadar erken öğrenirse, örneğin arkadaşları, akrabaları ve meslektaşları ile görüşmeyi reddederek yayılmasını o kadar çabuk durdurabilir. Ek olarak, SARS-CoV-2’nin hızlı tespiti, doktorların tedaviye hemen başlamasına ve hastalığın ciddi seyrinden kaçınmasına olanak sağlayacaktır.

Yazarlar, yapay zeka sistemini eğitmek için COVID-19 için test edilmiş kişilerden alınan biyobelirteç veritabanlarını kullandılar. Bu veri setleri 2021 yılında Erzincan Mengücek Gazi Eğitim ve Araştırma Hastanesinden alınmıştır. Bilim adamları veri tabanını kullanarak COVID-19 için pozitif ve negatif test sonuçlarına sahip hastalardaki 51 biyobelirteci karşılaştırdı. Yapay zeka, hasta ve sağlıklı insanlarda açıkça farklı olan 11 biyo-belirteci ortaya çıkardı. Bunlar arasında kolesterol seviyesi, ortalama korpüsküler hemoglobin konsantrasyonu vardı.

Daha sonra yazarlar, hastanın tanısını kesin olarak belirlemek için kaç özelliğin yeterli olacağını kontrol ettiler. Yapay zeka sistemi, 11 biyobelirteç için verileri değerlendirildiğin de, tahminlerinin doğruluğunun yüzde 100 olduğu ortaya çıktı. Bunlardan herhangi ikisi veya üçü için toplamda – sırasıyla yüzde 99,8 ve yüzde 99,9 oranında doğru sonuç üretti. Bu, az miktarda veriye dayanarak bile sistemin bir enfeksiyonu yüksek doğrulukla tespit ettiğini gösterir.

Programın enfeksiyonu tespit eden on bir kan parametresini analiz ettiğini ve aynı zamanda, sadece iki kan parametresinin kombinasyonu ile COVID-19 tanısı yüzde 99,8 doğrulukla çalıştığını kaydeden Huyut: “Önerdiğimiz algoritma, kompakt giyilebilir cihazlarda uygulanıp, geliştirilebileceğinden hastanelerde COVID-19’un hızlı ve ucuz bir şekilde tespit edilmesine yardımcı olacaktır. Ayrıca, bu uygulamayı sadece sabit bilgisayarlarda değil, aynı zamanda tıbbi kurumların dışında ekspres testler yapmanın mümkün olacağı insan tarafından giyilebilir sensörlerde (sağlıklı yaşam tarzı aletlerde) de kullanılabileceğini öneriyoruz” dedi.