Habercan Gazetece ve Matbaacılık

Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) sonuçlarına göre, Türkiye’de 2008 yılında 4 kişi olan ortalama hane halkı büyüklüğünün, azalma eğilimi göstererek 2021 yılında 3,23 kişiye düştüğü görüldü.

Ortalama hane halkı büyüklüğünün en yüksek olduğu il Şırnak oldu. Türkiye’de 2021 yılında ortalama hane halkı büyüklüğünün en yüksek olduğu il, 5,46 kişi ile Şırnak oldu. Şırnak ilini 5,12 kişi ile Şanlıurfa ve 4,94 kişi ile Hakkâri izledi. Ortalama hane halkı büyüklüğünün en düşük olduğu il ise 2,57 kişi ile Çanakkale oldu. Bu ili, 2,60 kişi ile Tunceli ve 2,63 kişi ile Giresun izledi.

Tek kişilik hane halklarının oranı arttı. ADNKS sonuçlarına göre, 2014 yılında yüzde 13,9 olan yalnız yaşayan fertlerden oluşan tek kişilik hane halklarının oranının 2021 yılında yüzde 18,9’a yükseldiği görüldü.

Tek çekirdek aile ve geniş aileden oluşan hane halklarının oranında azalma görüldü. Tek çekirdek aile olarak ifade edilen, yalnızca eşlerden veya eşler ve çocuklarından veya tek ebeveyn ve en az bir çocuktan oluşan hane halklarının oranında azalma olduğu görüldü. Tek çekirdek aileden oluşan hane halklarının oranı, 2014 yılında yüzde 67,4 iken 2021 yılında yüzde 64,4’e geriledi. Diğer yandan, geniş aile olarak tanımlanan ve en az bir çekirdek aile ve diğer kişilerden oluşan hane halklarının oranı 2014 yılında yüzde 16,7 iken 2021 yılında yüzde 13,5’e düştü.

Çekirdek aile bulunmayan birden fazla kişiden oluşan hane halklarının oranı arttı. Aralarında eş, anne-çocuk veya baba-çocuk ilişkisi olmayan fertleri içeren; diğer bir ifadeyle çekirdek aile bulunmayan birden fazla kişiden oluşan hane halklarının oranında artış olduğu gözlendi. Söz konusu hane halklarının oranı 2014 yılında yüzde 2,1 iken 2021 yılında yüzde 3,2’ye yükseldi.

İllere göre hane halkı tipleri incelendiğinde, 2021 yılında tek kişilik hane halklarının oranının en yüksek olduğu ilin yüzde 29 ile Tunceli olduğu görüldü. Tunceli ilini yüzde 28,8 ile Gümüşhane ve yüzde 28,2 ile Giresun izledi. Diğer yandan tek kişilik hane halklarının oranının en düşük olduğu iller ise yüzde 10,8 ile Diyarbakır ve Batman oldu. Bu illeri yüzde 11,2 ile Van ve Adıyaman izledi. Tek çekirdek aileden oluşan hane halklarının oranının en yüksek olduğu il, 2021 yılında yüzde 72,1 ile Adıyaman oldu. Adıyaman ilini yüzde 71,9 ile Osmaniye ve yüzde 71,7 ile Gaziantep takip etti. Tek çekirdek aileden oluşan hane halklarının oranının en düşük olduğu il ise yüzde 53,3 ile Tunceli oldu. Tunceli ilini yüzde 54,9 ile Yalova ve yüzde 55,5 ile Artvin izledi.

Hane halklarının yüzde 10,1’ini tek ebeveyn ve çocukları oluşturdu. Türkiye’de 2021 yılında toplam hane halklarının yüzde 10,1’ini tek ebeveyn ve çocuklardan oluşan hane halkları oluşturdu. Toplam hane halklarının yüzde 2,3’ünü baba ve çocuklardan oluşan, yüzde 7,8’ini ise anne ve çocuklardan oluşan hane halklarının oluşturduğu görüldü.

Tek ebeveyn ve çocuklardan oluşan hane halklarının oranının en yüksek olduğu il Bingöl oldu. Tek ebeveyn ve çocuklardan oluşan hane halklarının oranının en yüksek olduğu il, 2021 yılında yüzde 12,5 ile Bingöl oldu. Bu ili, yüzde 12,1 ile Adana ve Elazığ illeri izledi. Bu oranın en düşük olduğu iller ise yüzde 7,6 ile Tokat ve Ardahan, yüzde 7,7 ile Yozgat ve Kars oldu. Toplam hane halkları içinde anne ve çocuklardan oluşan hane halklarının oranının en yüksek olduğu iller, yüzde 9,6 ile Bingöl, yüzde 9,3 ile Adana, 9,1 ile İzmir ve Elazığ olurken, bu oranın en düşük olduğu iller  ise yüzde 5,3 ile Ardahan, yüzde 5,7 ile Yozgat ve Kars oldu.

Diğer yandan, baba ve çocuklardan oluşan hane halklarının oranının en yüksek olduğu iller, yüzde 3,8 ile Kilis, yüzde 3,3 ile Malatya ve yüzde 3,2 ile Batman olurken, bu oranın en düşük olduğu iller ise yüzde 1,7 ile Nevşehir, yüzde 1,8 ile Tokat ve  Sinop oldu.

Geniş aileden oluşan hane halklarının oranının en yüksek olduğu il, 2021 yılında yüzde 24 ile Hakkâri oldu. Hakkâri ilini yüzde 22,6 ile Şırnak ve yüzde 21,3 ile Batman izledi. Bu oranının en düşük olduğu il ise yüzde 8,7 ile Eskişehir oldu. Eskişehir ilini yüzde 9,4 ile Çanakkale ve yüzde 9,6 ile Niğde izledi.

Toplam resmi evlilikler içerisinde son evliliğinde akraba evliliği yapanların oranı yüzde 8,3 oldu. ADNKS sonuçlarına göre, 2021 yılında toplam resmi evlilikler içinde, son evliliğinde birinci dereceden kuzenleri ile akraba evliliği yapmış 16 ve üzeri yaştaki bireylerin oranı yüzde 8,3 oldu. Akraba evlilikleri akrabalık türüne göre incelendiğinde, akraba evliliği yapmış bireylerin yüzde 46,6’sının hala/dayı çocukları ile yüzde 27,2’sinin amca çocukları ile ve yüzde 26,2’sinin ise teyze çocukları ile evli olduğu görüldü.

Toplam resmi evlenmeler içerisindeki akraba evlilikleri illere göre incelendiğinde, 2021 yılında toplam evli bireyler içinde son evliliğinde akraba evliliği yapmış 16 ve üzeri yaştaki bireylerin oranının en fazla olduğu il yüzde 20,5 ile Mardin oldu. Bu ili yüzde 18,4 ile Şanlıurfa, yüzde 17 ile Siirt ve Diyarbakır izledi. Akraba evliliği yapmış bireylerin oranının en az olduğu il ise yüzde 1,1 ile Edirne oldu. Bu ili yüzde 1,5 ile Kırklareli ve yüzde 2 ile Çanakkale izledi.

Akraba evliliği oranı 2021 yılında yüzde 4 oldu. Evlenme istatistikleri sonuçlarına göre, 2010 yılında gerçekleşen resmi evlenmelerin yüzde 5,9’unun akraba evliliği olduğu ve bu oranın sonraki yıllarda sürekli düşüş göstererek 2016 yılında yüzde 4,6, 2021 yılında ise yüzde 4 olduğu görüldü.Akraba evliliği oranı illere göre incelendiğinde, 2021 yılında akraba evliliği oranının en yüksek olduğu ilin yüzde 18,4 ile Şanlıurfa olduğu görüldü. Bu ili, yüzde 13,9 ile Muş ve yüzde 13,7 ile Mardin izledi. Akraba evliliği oranının en düşük olduğu il yüzde 0,4 ile Edirne oldu. Bu ili yüzde 0,7 ile Bartın ve Çanakkale izledi.

Cinsiyete göre incelendiğinde, babası vefat etmiş erkek çocuk sayısının 139 bin 707, kız çocuk sayısının 132 bin 654, annesi vefat etmiş erkek çocuk sayısının 42 bin 228, kız çocuk sayısının 40 bin 740, hem annesi hem babası vefat etmiş erkek çocuk sayısının 2 bin 287, kız çocuk sayısının 2 bin 164 olduğu görüldü..

Boşanma davaları sonucu velayeti anneye verilen çocukların oranı yüzde 76,1 oldu. Boşanma istatistiklerine göre, kesinleşen boşanma davaları sonucunda 2021 yılında 174 bin 85 çift boşanırken 165 bin 937 çocuk velayete verildi. Boşanma davaları sonucu, çocukların velayetinin çoğunlukla anneye verildiği görüldü. Çocukların velayetinin yüzde 76,1’inin anneye, yüzde 23,9’unun ise babaya verildiği görüldü.

Hane halkı bilişim teknolojileri kullanım araştırması sonuçlarına göre, evden İnternete erişim imkânına sahip olan hanelerin oranı 2004 yılında yüzde 7 iken 2021 yılında bu oran yüzde 92 oldu. Diğer yandan hanelerde dizüstü, tablet, netbook gibi taşınabilir bilgisayar bulunma oranı yüzde 0,9’dan yüzde 49,5’e, cep telefonu/akıllı telefon bulunma oranı yüzde 53,7’den yüzde 99,3’e yükseldi.

Geniş ailelerin yüzde 27,2’sinin yoksulluk sınırının altında yaşadığı görüldü. Gelir ve yaşam koşulları araştırması sonuçlarına göre, eşdeğer hane halkı kullanılabilir fert medyan gelirinin yüzde 60’ı dikkate alınarak belirlenen sınıra göre yoksulluk oranı 2021 yılında yüzde 21,3 olarak gerçekleşti. Hane halkı tipine göre yoksulluk oranı incelendiğinde ise tek kişilik hane halklarının yüzde 10,4’ünün, tek çekirdek aileden oluşan hane halklarının yüzde 20,9’unun, geniş ailelerden oluşan  hane halklarının yüzde 27,2’sinin, çekirdek aile bulunmayan birden fazla kişiden oluşan hane halklarının ise yüzde 16,6’sının yoksulluk sınırının altında yaşadığı gözlendi.

Kendilerine ait bir konutta yaşayanların oranı yüzde 57,5 oldu. Gelir ve yaşam koşulları araştırması sonuçlarına göre, 2021 yılında konutun mülkiyet durumları incelendiğinde, fertlerin yüzde 57,5’inin oturduğu konutun kendilerine ait olduğu, yüzde 26,8’inin ise kiracı olduğu görüldü. Lojmanda oturanların oranı yüzde 1,2 olurken kendi konutunda oturmayıp kira ödemeyenlerin oranı ise yüzde 14,6 olarak gerçekleşti. Konutun izolasyonundan dolayı ısınamama en çok karşılaşılan konut ve çevre problemi oldu. Gelir ve yaşam koşulları araştırması sonuçlarına göre fertlerin yüzde 34,3’ünün 2021 yılında konutunda izolasyondan dolayı ısınma sorunu yaşadığı, yüzde 33,9’unun sızdıran çatı, nemli duvarlar, çürümüş pencere çerçevesi vb. nedenlerle sorun yaşadığı ve yüzde 23,4’ünün trafik veya endüstrinin neden olduğu hava kirliliği, çevre kirliliği veya diğer çevresel sorunlar yaşadığı görüldü.